Painting by: Autumn Sky ART
OPA'S LAATSTE WOORDEN: “Ik heb een kutleven gehad!”
“Ik ben bang voor de dood.” Dit dacht mijn opa gedurende zijn hele leven lang. Deze angst was zo extreem en daarnaast nog vele andere angsten dat hij de laatste drie jaar van zijn leven niet meer buiten de deur kwam. Hij sloot zichzelf letterlijk op in zijn woning.
Altijd zo bang voor de dood geweest. De dood wordt vaak als iets heel engs gezien. Iets verschrikkelijks en iets wat verafschuwd wordt. Maar ooit, ooit komt er een dag dat de dood van een ‘vijand’ ineens kan veranderen in je beste vriend. Ineens wordt de dood je verlossing.
Zo ook in dit verhaal van mijn opa. Altijd bang en opeens krijg ik een appje van mijn moeder met de mededeling. “Kinderen, opa heeft geen zin meer in het leven. Hij is moe en wil naar oma toe.”
Ik laat het bericht tot mij doordringen, maar veel emotie komt er niet bij kijken. Mijn relatie met mijn opa was slecht. Ik kwam niet vaak bij hem. Het was een vrij negatieve man die zich afsloot voor mensen. Een van zijn uitspraken was “ik kom niet meer buiten, ik heb een hekel aan mensen.” Nu sta ik dan ineens voor een keuze. Doe ik er goed aan om wel nog bij hem langs te gaan, of ben ik dan hypocriet, omdat ik hem nu, vlak voor zijn dood, wel ineens ga bezoeken, ondanks hij meerdere malen heeft geuit eenzaam te zijn.
Ik vind het lastig, maar ik besluit toch naar hem toe te gaan. Ik kom rond een uur of 20:00 binnen. Mijn moeder is er gelukkig ook bij, samen met een zuster van het verzorgingstehuis.
“Heeft u geen zin meer, opa?”
Dit was serieus mijn openingszin. Achteraf had ik wel betere kunnen bedenken. Maar wat zeg je tegen een man die je al zeker een half jaar niet hebt gezien en dood wil.
Tot mijn verbazing begon hij gelijk te huilen “Nee, geen zin meer. Ik ben moe.” De emoties kwamen bij deze woorden ook bij mij opspelen en ik heb even een klein mooi momentje gehad met mijn opaatje. De zuster legt het een en ander uit over morfine. Het komt er eigenlijk op neer dat ze mijn opa, die al zeker vier dagen niets had gegeten en enorm zwak was, een slaapmiddel en morfine gaan geven praktisch gezien totdat hij in zijn slaap doodgaat. Een prima dood vond opa zelf.
Ook het onderwerp van gesprekken vond ik lastig kiezen, dus ik vroeg “Opa, vertel eens over de mooie dingen die je hebt meegemaakt in je leven.” Hij zegt met een snauw “mooie dingen? Die heb ik niet. Ik heb een kutleven gehad! Echt een kutleven! Heel, heel misschien vond ik de geboorte van mijn kinderen wel mooi.” Ik keek hem geschrokken aan. Verkeerde onderwerp dus. Een kutleven, zelfs als je 79 jaar oud bent geworden. Hoe kan je nou 79 jaar als kut hebben ervaren? – dacht ik.
Ik begon snel over iets anders. Het beste dat ik kon verzinnen was “opa, ziet u de roze koeien al door het huis lopen?” Hetgeen mijn oma zag dat zij vlak voor haar dood morfine kreeg toegediend. Daar schijn je zo bizar van de hallucineren en dat was dan toch een beter onderwerp dan het kutleven van mijn opa. “Nee, maar wel roze olifantjes.” – begint hij te grappen. He, he het ijs was gebroken.
Gedurende de avond komt al zijn spijt naar boven. Hij had dingen anders moeten doen. Liever voor zijn kinderen moeten zijn, liever voor zijn vrouw moeten zijn, meer actief bezig moeten zijn. “Wie sluit zichzelf nou drie jaar op in zijn eigen huis?” Één en al spijt. Dat is wat ik voornamelijk bij hem zag gebeuren.
De morfine begint zijn werk te doen en opa valt af en toe weg, komt weer bij, kraamt wat uit. Naja voornamelijk de woorden “strijd, strijd, het is zo een strijd.” Echt rozengeur en maneschijn is het allemaal niet voor hem geweest. Zelfs het proces van doodgaan vond hij een strijd. Rond 23:00 krijgt opa het slaapmiddel toegediend. “Welterusten opa, slaap lekker.” Opa is niet meer wakker geworden en heeft nu hopelijk dan toch dat geluk gevonden.
Het hele proces van het overlijden van mijn opa heeft veel met mij gedaan. Je opa die tegen je zegt “ik heb een kutleven gehad” op zijn sterfbed is hard. Hij heeft mij geïnspireerd en gestimuleerd dat ik nooit, maar dan ook nooit tegen mijn kleindochter zal moeten zeggen dat mijn leven kut is geweest op mijn sterfbed. Als mijn kleindochter tegenover mij zit en vraagt “Oma, vertel eens over de mooie dingen die u heeft meegemaakt in uw leven.” Mijn antwoord zal zijn “Heb je even?! Ga er maar even voor zitten kind, want oma, oma heeft alles gedaan wat god verboden heeft en meer. Oma heeft geleefd!”